Śmigus dyngus, czy wciąż jest popularny?

Co roku obserwujemy na naszych podwórkach dantejskie wręcz sceny krzyków i dąsów połączonych z głośnym chlupotem wody. Niby nikt nie lubi być „ofiarą” tego zwyczaju, jednak każdy kiedyś nią był i wspomina to ze swego rodzaju radością i uśmiechem. Skąd wziął się Lany Poniedziałek, dlaczego jest ciągle tak popularny?

Suche początki

Aby poznać genezę tego niecodziennego zwyczaju wielkanocnego, należy cofnąć się w czasie. I nieco przybliżyć się do natury. Śmigus („śmigus” to prawdopodobnie wariacja od słowa „smagać”) nie był niczym innym, jak smaganiem wierzbowymi witkami po nogach. Była to czynność oczyszczająca, mająca na celu przygotowanie do nadchodzącej wiosny, nowego czasu w roku. Najprawdopodobniej, po smaganiu wierzbowymi witkami, oblewano nogi wodą. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż zwyczaj ten dotyczył przede wszystkim panien.

Woda symbolizowała życiową energię oraz płodność. To prawdopodobnie stąd właśnie wziął się zwyczaj polewania jedynie panien. Miały wyjść szybko za mąż (do dziś mówi się, że polanie panny wodą w Śmigus-Dyngus zwiastuje „rychłe zamążpójście”). Stąd „dyngus” (od niemieckiego słowa „dingen”, czyli „wykupywać się”). Do dziś istnieje w niektórych regionach Polski zwyczaj chodzenia pod domach grupy włóczęgów, którzy zbierają drobne datki. Nieobdarowanie ich choćby najdrobniejszym podarkiem grozi wodnym psikusem.

I tak tradycja ta przetrwała do dziś pod wieloma, wieloznacznymi nazwami. Niektórych pochodzenie nie zawsze jest jasne, a powyższe dociekania są jedynie częścią ogólnie przyjętej interpretacji tych słów. Czy Lany Poniedziałek jest jednak obchodzony faktycznie w całej Polsce?

Lany Poniedziałek a sprawa polska

Teoretycznie tak. Jest powszechnie znany, obchodzony w zasadzie w niemal każdej, nawet najmniejszej miejscowości. Nie mówiąc już o dużych miastach, które stanowią swego rodzaju mozaikę kulturową. W niektórych regionach jednak, Śmigus-Dyngus nie jest tak chętnie obchodzony, jak w innych. Do tych miejsc na mapie Polski należą choćby Kaszuby. I tu należy się Czytelnikowi odrobina wyjaśnień. Otóż cała ta kaszubska sprawa nie powinna nikogo dziwić. Kaszuby razem ze Śląskiem to najbardziej odległe kulturowo regiony całej Polski, charakteryzujące się często nieco odmiennymi zwyczajami.

O ile w Zabrzu czy Bytomiu polewanie się wodą w Poniedziałek Wielkanocny jest chętnie praktykowane, o tyle w kaszubskich Bytowie czy Kartuzach – już nie. Dlatego warto pamiętać, że jest kilka takich miejsc, gdzie próżno biegać z wiadrem wody po ulicach, nawet od święta. Co ciekawe, Kaszubi znaleźli inny sposób świętowania Lanego Poniedziałku (pomijając oczywiście wymiar religijny) i w dalszym ciągu… smagają się wierzbowymi witkami po nogach. Zatem, można rzecz, że bardziej Śmigus, niż Dyngus.

Kolejną ciekawostką niech będzie fakt, że zwyczaj polewania się wodą nie rozchodził się równomiernie i na Pomorzu (może właśnie dzięki rzeczonym już Kaszubom) stał się popularny dopiero w ubiegłym wieku.

Bez zbędnych oczywistości

Tak więc z powodzeniem można stwierdzić, iż jedno święto, jeden zwyczaj, ma bardzo wiele odsłon i szalenie różnorodne pochodzenie. Niesamowity jest fakt, jak bardzo różnią się od siebie niektóre podania oraz dochodzenia naukowców na temat genezy tego, bądź co bądź, dosyć szalonego zwyczaju. Obecnie Śmigus Dyngus przestał być zwyczajem o pogańskim, czy jakimkolwiek innym, religijnym zabarwieniu. Stał się świeckim obrzędem, swego rodzaju zabawą, która jest nieodłącznym elementem świętowania Świąt Wielkiej Nocy.

Mimo wszystko nie da się nie zauważyć pewnych elementów, wskazujących na jego pogańskie pochodzenie i jest w tym coś mistycznego. Po co mamy jechać do Meksyku oglądać kulturowe mozaiki różnych wierzeń, kiedy mamy je na własnym podwórku, choć tak mało o nich wiemy?

Copyright © 2019 Art Nuvo – Artykuł: „Śmigus Dyngus”

Jesteś na stronie z artykułem o zwyczaju jakim jest śmigus dyngus, polecamy Ci również odwiedzenie naszej strony z kartkami świątecznymi dla firm z logo i życzeniami, w ofercie mamy zarówno religijne kartki świąteczne wielkanocne jak i na Boże Narodzenie.